Tại New Zealand, hành khách đã quen với việc không phải qua kiểm tra an ninh khi bay trên các chuyến bay nội địa, đặc biệt là các chặng bay khu vực hoặc một số tuyến giữa các thành phố lớn.
Sân bay Wellington đã được sơ tán vì lo ngại về an ninh vào cuối năm 2023. Ảnh: RNZ / Rhonwyn NewsonTheo luật hiện hành, các chuyến bay vận chuyển dưới 90 hành khách không bắt buộc phải kiểm tra an ninh, điều này đôi khi dẫn đến việc các vật dụng nguy hiểm có thể lọt lên máy bay.
Sự cố gần đây: Mùi nhiên liệu khiến máy bay hạ cánh khẩn cấp
Vào tối thứ Ba vừa qua, một chuyến bay từ Blenheim đến Auckland đã phải chuyển hướng hạ cánh khẩn cấp xuống New Plymouth sau khi hành khách mang theo một bộ phận máy móc còn sót lại nhiên liệu trong hành lý xách tay.
Hành khách trên chuyến bay đã phát hiện mùi nhiên liệu, buộc phi hành đoàn phải cho máy bay hạ cánh khẩn.
Đại diện của Cục Hàng không Dân dụng (CAA) cho biết, chất lỏng dễ cháy bị cấm tuyệt đối trong cả hành lý ký gửi và hành lý xách tay.
“Vật thể được mô tả là máy bơm nhiên liệu, thường làm từ kim loại cứng. Những vật thể bất thường hoặc chứa chất lỏng thường sẽ bị máy quét phát hiện nếu có kiểm tra an ninh, và yêu cầu kiểm tra thêm. Vật thể đó lẽ ra phải được làm sạch, khai báo và được hãng hàng không phê duyệt trước khi mang lên máy bay.”
Năm 2021, nhà ga Christchurch đã được sơ tán. Ảnh: RNZ / Nate McKinnonVì sao không kiểm tra an ninh mọi chuyến bay?
Irene King, chuyên gia độc lập trong ngành hàng không và cựu giám đốc Hiệp hội Ngành hàng không New Zealand, cho biết:
“Vấn đề kiểm tra an ninh hoàn toàn là một phép toán tài chính. Cần cân đối giữa chi phí kiểm tra và mức độ rủi ro thực tế.”
Vào đầu những năm 2000, ngành hàng không đã phân tích thiệt hại nếu một máy bay nhỏ như ATR va chạm vào tòa nhà, so với một máy bay cỡ lớn như Boeing.
Kết luận là:
• Máy bay nhỏ gây thiệt hại vật lý thấp hơn,
• Số người trên khoang ít hơn, nên nguy cơ có người với mục đích xấu cũng thấp hơn.
• Chi phí đầu tư máy móc, nhân lực và thời gian kiểm tra hành khách không tương xứng với mức rủi ro.
Tuy vậy, King khẳng định an ninh sân bay không chỉ dựa vào máy quét:
“Bạn cần đào tạo nhân viên mặt đất, nhân viên làm thủ tục – họ có thể nhận biết hành vi bất thường, hành lý khả nghi.”
New Zealand vẫn là nơi an toàn để bay
King cho rằng hành khách mang bộ phận máy bơm kia có lẽ đã "hoảng hốt" khi biết hành vi của mình gây ra sự cố nghiêm trọng.
Theo luật Civil Aviation Act 1990, quy định về 90 hành khách là cơ sở pháp lý để miễn kiểm tra an ninh cho các chuyến bay nhỏ.
Bộ Giao thông Vận tải New Zealand cho biết các tiêu chuẩn an ninh hiện tại được xây dựng dựa trên mức độ rủi ro thực tế và các mối đe dọa đã biết, và thường xuyên được xem xét lại.
“Việc rà soát an ninh hàng không nội địa và nghiên cứu triển khai kiểm tra an ninh tại các sân bay khu vực đã được tiến hành. Mọi thiết lập đều được cân nhắc để đảm bảo phù hợp với môi trường rủi ro và trải nghiệm hành khách.”
Một cuộc sơ tán tại sân bay Wellington vào năm 2023. Ảnh: RNZ / Rhonwyn NewsonÝ kiến trái chiều: Cắt mốc 90 người là quá lỏng lẻo?
Simon Russell, giám đốc Eagle Aviation Consulting, cho rằng mốc 90 hành khách là chưa hợp lý.
“Hiện tại nhiều máy bay khu vực đã có khoảng 70 ghế – đó là một lượng lớn hành khách, và nếu có sự cố, hậu quả sẽ không nhỏ.”
Ông cũng đề xuất rằng việc kiểm tra an ninh có thể được tư nhân hóa, giống như nhiều quốc gia khác – giúp giảm chi phí so với việc để nhà nước thực hiện.
Kiểm tra an ninh tạm thời và phản ứng linh hoạt
Billie Moore, giám đốc điều hành Hiệp hội Sân bay New Zealand, cho biết hầu hết các sân bay đều có khả năng tổ chức kiểm tra an ninh tạm thời nếu cần nâng mức cảnh báo.
“Chẳng hạn, sân bay Christchurch đã kiểm tra an ninh tất cả các chuyến nội địa sau vụ tấn công vào nhà thờ Hồi giáo năm 2019.”
Bà cho biết phần lớn các sân bay ủng hộ việc mở rộng kiểm tra an ninh, nhưng chi phí vẫn là rào cản chính, đặc biệt khi hiện tại kiểm tra vẫn thuộc trách nhiệm của cơ quan nhà nước.
Tỷ lệ hành khách được xử lý nhanh vẫn cao
Dữ liệu của Cục Hàng không Dân dụng cho thấy tỷ lệ hành khách qua kiểm tra an ninh trong vòng 10 phút tại các sân bay lớn luôn đạt từ 83% trở lên:
• Auckland: 83%
• Dunedin: 95%
• Wellington: 97–100%
• Christchurch & Queenstown: 100%
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran