Mặc dù nhiều người đã chế giễu các sắc thuế mới của Mỹ áp lên những vùng đất không người ở như quần đảo Heard và McDonald hay quần đảo Falkland, thì tại "hàng xóm" của Aotearoa (New Zealand), một số cư dân của đảo Norfolk lại xem việc bị liệt kê trong danh sách áp thuế là một tín hiệu tích cực.
Khu vực lịch sử Kingston và Arthur's Vale của Đảo Norfolk - hay Norfolk Alien. Người dân Đảo Norfolk nói tiếng Norfuk, một ngôn ngữ phát sinh từ tiếng Anh hàng hải và tiếng Tahiti. Ảnh: AFP/ Michael RunkelVào ngày 2/4, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành danh sách thuế quan mới, trong đó bao gồm mức thuế 29% đối với hàng nhập khẩu từ đảo Norfolk – một hòn đảo nhỏ nằm giữa New Zealand và Úc, cách Auckland khoảng 2 giờ bay, với dân số chỉ hơn 2000 người.
“Cuối cùng cũng được công nhận là không thuộc Úc”
Chánh án Leah Honeywood – một trong những nhân vật cộng đồng hàng đầu của đảo – chia sẻ với chương trình Nights của Emile Donovan rằng vì nguồn thu chính của đảo là du lịch, không có hàng xuất khẩu sang Mỹ, nên sắc thuế này trên thực tế không gây ảnh hưởng tài chính nào. Tuy nhiên, việc Norfolk xuất hiện trong danh sách vẫn mang ý nghĩa lớn về mặt chính trị.
“Tôi thực sự rất phấn khích, vì cuối cùng một cường quốc lớn đã công nhận rằng Norfolk không phải là một phần của Úc – thật sự rất vui mừng,” Honeywood nói.
Ảnh Đảo Norfolk: WikipediaDù hiện nay Norfolk là một vùng lãnh thổ hải ngoại của Úc, nhưng nhiều người dân địa phương tin rằng đảo nên được liên kết tự do với Úc – hoặc với New Zealand.
Trump vô tình ủng hộ độc lập?
Với sắc thuế mới này, Mỹ đang rơi vào một tình huống ngoại giao đặc biệt, khi hành động đó có thể bị diễn giải như một sự công nhận ngầm về địa vị độc lập hơn của Norfolk.
Honeywood không chắc vì sao Norfolk lại được đưa vào danh sách, nhưng một giả thuyết là có thể do nhầm lẫn trong việc dán nhãn hàng hóa – thay vì "Norfolk Island", có thể đáng ra phải là "Norfolk, Virginia" (Mỹ) hoặc "Norfolk, Anh Quốc".
Nguồn gốc chính trị từ hậu duệ của cuộc nổi loạn trên tàu Bounty
Phần lớn dân cư trên đảo Norfolk là hậu duệ của nhóm thủy thủ nổi loạn trên tàu HMS Bounty năm 1789 và một nhóm nhỏ người Tahiti đi cùng. Họ định cư tại đảo Pitcairn, rồi chuyển đến đảo Norfolk vào những năm 1850.
Một bức tranh mô tả thuyền trưởng và thủy thủ đoàn của HMS Bounty bị những kẻ nổi loạn thả trôi, được Robert Dodd vẽ vào năm 1790. Ảnh: Public Domain“Vào năm 1838, người dân Pitcairn viết một bản hiến pháp. Năm 1852, họ mang hiến pháp đó cùng hệ thống quản trị sang đảo Norfolk – và được Anh Quốc công nhận suốt nhiều năm,” Honeywood giải thích.
Trong những năm gần đây, cộng đồng đảo đã phục hồi bản hiến pháp đó, cho rằng nó vẫn còn hiệu lực do chưa từng bị bác bỏ bởi người dân hay chính quyền Anh. Theo bà, điều này đi kèm với con dấu hoàng gia và một sắc lệnh bảo hộ của Anh.
Khủng hoảng tài chính và cuộc tranh cãi với chính quyền Úc
Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, một thỏa thuận giữa Norfolk và Úc đã khiến quyền tự quản của đảo bị suy giảm.
Đạo luật Norfolk Island ban hành năm 1979 từng thiết lập chính quyền ba cấp, nhưng sau khủng hoảng kinh tế, Úc yêu cầu kiểm soát chặt hơn, mà theo Honeywood là "hành vi phi đạo đức".
“Mặc dù khi đó chúng tôi có 12 triệu đô trong ngân hàng và chỉ dự đoán thâm hụt 8 triệu, nhưng Úc vẫn cố gắng tiếp quản quyền tự trị của đảo,” bà nói. “Họ muốn áp đặt một ‘lộ trình’ để kiểm soát toàn diện Norfolk.”
Theo Honeywood, từ khi thuyền trưởng Cook phát hiện ra đảo vào năm 1774, địa vị của Norfolk vẫn chưa bao giờ thay đổi. Bà thách thức Thủ tướng Úc Anthony Albanese và Bộ trưởng Thương mại Don Farrell xem lại lịch sử: “Úc chỉ được Anh Quốc ủy quyền quản lý, chứ chưa bao giờ sở hữu Norfolk.”
Mưu cầu độc lập – thách thức lớn là kinh tế
Phong trào ly khai khỏi Úc ngày càng mạnh mẽ tại Norfolk, nhưng vấn đề lớn nhất vẫn là tìm kiếm nguồn thu nhập mới cho đảo.
“Du lịch là ngành duy nhất – và đó là do Úc không cho phép chúng tôi phát triển bất kỳ ngành nghề nào khác. Chúng tôi từng có ý tưởng phát triển cần sa y tế – bị cấm. Từng định tổ chức hôn nhân đồng giới sớm nhất tại Nam Thái Bình Dương – cũng bị cấm,” Honeywood chia sẻ.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran