Nhiều đơn vị cung cấp nhà ở cộng đồng đang rơi vào tình trạng bấp bênh tài chính, buộc phải dừng các dự án xây dựng do chính phủ chỉ phân bổ nguồn tài trợ cho một số tổ chức được chọn.
Một khu nhà ở xã hội gồm tám căn hộ tại Kerikeri đang được xây dựng. Ảnh: Peter de GraafNăm ngoái, chính phủ đã công bố tài trợ cho 1.500 suất nhà ở xã hội mới, thông qua chương trình Trợ cấp thuê nhà theo thu nhập (IRRS), được cấp cho các nhà cung cấp nhà ở cộng đồng (CHP).
Tuy nhiên, các CHP này phải vay vốn và huy động tài chính để xây dựng, và chỉ có thể triển khai nếu có hợp đồng IRRS từ chính phủ – khoản trợ cấp này giúp bù đắp chênh lệch giữa mức thuê của người dân và giá thị trường.
Trong số 1.500 suất nhà ở mới, 1.000 suất đã được phân bổ cho 5 tổ chức thông qua hình thức “đối tác chiến lược” nhằm đẩy nhanh quá trình ký hợp đồng.
Dù đây là tin vui cho các đối tác chiến lược, nhiều nhà cung cấp khác đang loay hoay tìm hướng đi mới, theo lời ông Paul Gilberd, Tổng giám đốc tổ chức Community Housing Aotearoa.
“Trợ cấp thuê nhà theo thu nhập giúp đảm bảo dòng tiền và mức thu ổn định, từ đó có thể huy động tài chính để xây dựng,” ông Gilberd nói.
“Rõ ràng, không thể xây nhà mới nếu không có nguồn tài chính.”
Một số đơn vị đang phải chuyển hướng
Nhiều CHP hiện đang trong tình thế khó khăn, phải tìm cách chuyển hướng, đặc biệt là sang mô hình cho thuê nhà giá rẻ cho người cao tuổi, ông Gilberd chia sẻ thêm.
“Điều này có nghĩa là họ chấp nhận thiệt hại tài chính, giảm giá thuê để giúp người dân có thể tiếp cận nhà ở phù hợp với thu nhập.”
Dự án đình trệ vì thiếu hợp đồng trợ cấp IRRS
Bà Ali Hamlin-Paenga, giám đốc điều hành tổ chức vận động nhà ở cho người Māori – Te Matapihi, cho biết nhiều dự án đã được cấp phép xây dựng nhưng chưa thể triển khai do chưa có hợp đồng IRRS.
“Tôi có thể nghĩ ngay đến một dự án – nếu được phê duyệt ngay ngày mai, họ có thể khởi công 37 căn nhà. Nhưng trong khi chờ đợi thảo luận với Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị (HUD), chi phí xây dựng vẫn tăng lên từng ngày.”
Bà Hamlin-Paenga cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải hỗ trợ thêm cho các tổ chức Māori, khi chỉ có một trong năm đối tác chiến lược là tổ chức Māori.
“Người Māori cần được trao cơ hội để phát triển năng lực.”
“Việc chọn đối tác chiến lược như vậy gửi đi tín hiệu rằng: bạn phải là tổ chức lớn thì mới có thể thực hiện. Nhưng nếu không được trao cơ hội, thì làm sao những đơn vị nhỏ hơn có thể phát triển đến mức đó?”
Minh bạch trong lựa chọn đối tác vẫn là dấu hỏi
Nhiều nhà cung cấp trước đây từng nói với RNZ rằng họ không biết tiêu chí chọn đối tác chiến lược là gì, và không có quy trình nộp đơn rõ ràng.
Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị (HUD) cho biết, dù phần lớn các suất nhà ở được thực hiện thông qua đối tác chiến lược, vẫn sẽ có “một số cơ hội” cho các CHP khác, nếu đề xuất của họ chứng minh được nhu cầu cộng đồng rõ ràng và có thể hoàn thành trước tháng 6 năm 2027.
5 đối tác chiến lược bao gồm:
• Accessible Properties New Zealand Limited
• Community of Refuge Trust (CORT)
• Emerge Aotearoa Housing Trust
• Te Āhuru Mōwai Limited Partnership
• Salvation Army
Theo Bộ trưởng Nhà ở Chris Bishop, các tổ chức này được chọn dựa trên hiệu suất, năng lực và quy mô triển khai.
Về phân bổ địa lý:
• 24% ở Waikato
• 21% ở Auckland
• 15% ở Nelson
• 14% ở Bay of Plenty
• 27% còn lại tại các khu vực ưu tiên khác
Các căn nhà đầu tiên dự kiến hoàn thành trong nửa đầu năm nay, và toàn bộ 1.500 căn sẽ được bàn giao trước tháng 6/2027.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran