Nghiên cứu mới nhất tại New Zealand cho thấy hơi từ thuốc lá điện tử (vape) có thể gây chết tế bào phổi – làm dấy lên lo ngại về những tác động lâu dài đến sức khỏe của giới trẻ.
Phó giáo sư Kelly Burrowes của Đại học Auckland muốn biết thuốc lá điện tử sẽ ảnh hưởng thế nào đến hệ hô hấp. Ảnh: Louise TernouthHiện nay, tỷ lệ thanh thiếu niên New Zealand sử dụng vape cao gần gấp ba lần so với thanh thiếu niên ở Canada, Mỹ và Úc. Mặc dù cần thêm nhiều năm để hiểu rõ tác động thực sự của vape lên cơ thể người, nhưng những kết quả ban đầu đã khiến các chuyên gia không thể ngó lơ.
Vape lên ngôi, hút thuốc lá truyền thống thoái trào
Năm 2019, khi số người trẻ hút thuốc lá truyền thống giảm đều đặn, thì vape lại bất ngờ trở thành "mốt" mới, đặc biệt trong giới học sinh – sinh viên. Trước xu hướng đó, PGS.TS Kelly Burrowes – nhà khoa học tại Viện Kỹ thuật Sinh học, Đại học Auckland – đã chuyển hướng từ nghiên cứu thuốc lá sang tìm hiểu tác động của thuốc lá điện tử.
“Phải mất hàng chục năm để khoa học xác định rõ mối liên hệ giữa hút thuốc lá và các bệnh lý nghiêm trọng. Với vape, tôi tin sẽ cần thêm ít nhất 10 đến 20 năm nữa để hiểu hết các hệ quả lâu dài.”
Hơi dầu từ vape tích tụ trong phổi – Kích hoạt phản ứng viêm nguy hiểm
Qua nhiều năm nghiên cứu về hệ hô hấp, PGS Burrowes nhận thấy:
• Mỗi lần sử dụng vape, một phần dung dịch (thường là dạng dầu) sẽ bám lại bên trong phổi.
• Phản ứng tự nhiên của cơ thể là gây viêm để loại bỏ chất lạ này.
• Tuy nhiên, nếu viêm diễn ra liên tục trong thời gian dài, sẽ dẫn đến tổn thương mô phổi và nhiều bệnh lý nghiêm trọng.
Robot "hút vape" và những phát hiện gây sốc
Nhằm phân tích thành phần hóa học trong hơi vape, nhóm nghiên cứu đã chế tạo một robot chuyên mô phỏng việc hút vape, thu thập và làm đông hơi để xét nghiệm.
Kết quả cho thấy:
• Mỗi loại dung dịch vape chứa ít nhất 30 chất tạo mùi khác nhau – và chưa có dữ liệu y tế đầy đủ về độ an toàn của những hóa chất này khi hít trực tiếp vào phổi.
• Phát hiện kim loại nặng trong hơi vape – do dây đốt làm nóng bên trong thiết bị (thường làm từ hợp kim) giải phóng kim loại vào khí dung hít vào.
Thí nghiệm trên tế bào phổi: Chết tế bào, phá vỡ cấu trúc, tăng thẩm thấu
Trong một nghiên cứu khác, nhóm đã nuôi cấy tế bào phổi người trong phòng thí nghiệm và tiếp xúc trực tiếp với hơi thuốc lá điện tử.
Kết quả:
• Một số tế bào bị chết,
• Một số bị vỡ ra hoặc hư hại,
• Một số trở nên "thấm" hơn, đồng nghĩa với việc hóa chất có thể dễ dàng xâm nhập vào máu hơn bình thường.
Góc nhìn từ người trẻ: Khi vape trở thành món đồ "sành điệu"
Để hiểu sâu hơn hành vi của giới trẻ, PGS Burrowes đã phối hợp với sinh viên đại học thực hiện dự án “Từ thanh thiếu niên – Vì thanh thiếu niên” nhằm tìm giải pháp thực tế cho vấn nạn vape học đường.
Rebecca Thwaites, sinh viên ngành khoa học tham gia dự án, chia sẻ:
“Mình thấy bạn bè nghiện vape rất nhiều. Có người còn phải rời lớp vì ‘thèm vape’, có người mất vape thì hoảng loạn như mất vật quý.”
Cô nhớ lại cảnh bạn bè “trang trí vape như đồ thời trang”, chọn màu hồng, gắn đá lấp lánh – khiến việc sử dụng vape trở nên đáng yêu và hấp dẫn một cách nguy hiểm.
Giải pháp của sinh viên: "Khử cool" – Hạ độ hấp dẫn của vape
Nhóm nghiên cứu trẻ đề xuất:
• Thiết kế vape màu xanh rêu đơn điệu,
• Chỉ có một mùi duy nhất: hương thuốc lá – mùi vị vốn bị giới trẻ đánh giá là "già" và "kém hấp dẫn".
Theo Thwaites, các hương vị như việt quất, dâu, bạc hà… chính là yếu tố khiến vape thu hút giới trẻ. Ngay cả khi có quy định giới hạn số lượng hương, thị trường vẫn tồn tại vô số “biến thể” tinh vi.
New Zealand ra tay: Siết chặt quản lý thuốc lá điện tử
Từ ngày 1/7, New Zealand sẽ chính thức:
• Cấm hoàn toàn vape dùng một lần,
• Cấm trưng bày vape bên ngoài cửa hàng,
• Yêu cầu các tiệm tạp hóa, cây xăng phải cất thiết bị vape khỏi tầm mắt khách hàng, tương tự thuốc lá truyền thống.
PGS Burrowes hoan nghênh các thay đổi này và cho biết bà và cộng sự sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu hơn để làm rõ tác động thực sự của vaping đến sức khỏe cộng đồng.
Lời cảnh tỉnh: Đừng để giới trẻ đánh đổi lá phổi vì xu hướng "ngầu"
Vape không chỉ là thiết bị tạo hơi – mà là cánh cửa dẫn tới những hệ lụy sức khỏe tiềm ẩn. Nghiên cứu tại New Zealand là lời nhắc mạnh mẽ: đừng để sự hấp dẫn bên ngoài che mờ tác hại bên trong.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran