Tiếng cưa máy vang lên giữa khu rừng khi một nhóm nông dân tụ tập quanh một cây ca cao trĩu quả đỏ. Với một nhát cắt dứt khoát, cành cây gồ ghề rơi xuống mặt đất.
"Giờ cây sẽ mọc thêm trái mới," nông dân Tari Santoso mỉm cười nói.
Hàng nghìn nông dân trồng ca cao trên khắp Indonesia, giống như Santoso, đang hợp tác với doanh nghiệp và các tổ chức khác để bảo vệ mùa màng trước tác động khắc nghiệt của biến đổi khí hậu và tình trạng đầu tư kém. Những yếu tố này đã đẩy giá ca cao lên mức kỷ lục.
Một người nông dân cầm một quả ca cao tại một đồn điền ở Tanjung Rejo, tỉnh Lampung, Indonesia. (Nguồn: Associated Press)Thách thức của người trồng ca cao trước biến đổi khí hậu
Cây ca cao vốn rất khó trồng, chỉ phát triển gần xích đạo và đòi hỏi điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng ổn định. Phải mất tới 5 năm để cây bắt đầu cho hạt – nguyên liệu chính để sản xuất sô-cô-la và các sản phẩm thực phẩm hấp dẫn khác.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang khiến việc canh tác trở nên khó khăn hơn. Nhiệt độ cao ảnh hưởng đến năng suất, mùa mưa kéo dài tạo điều kiện cho nấm và sâu bệnh phát triển. Các mô hình thời tiết ngày càng khó đoán khiến nông dân vất vả hơn trong việc ứng phó với những thách thức này.
Nhiều người đã chuyển sang trồng cây khác, khiến nguồn cung ca cao giảm mạnh và đẩy giá lên cao. Năm 2024, giá ca cao gần như tăng gấp ba, đạt mức khoảng 12.000 USD (khoảng 290 triệu VNĐ) mỗi tấn, làm giá sô-cô-la tăng vọt. Một số công ty thậm chí đã thử nghiệm trồng ca cao trong phòng thí nghiệm để giải quyết vấn đề nguồn cung.
Một người nông dân sử dụng cưa máy để cắt tỉa một cây ca cao tại một đồn điền ở Tanjung Rejo, tỉnh Lampung, Indonesia. (Nguồn: Associated Press)Giải pháp từ hợp tác doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ
Là nước sản xuất ca cao lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Bờ Biển Ngà và Ghana, Indonesia đang chứng kiến sự hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức phi chính phủ nhằm phát triển phương pháp canh tác bền vững và cải thiện sinh kế.
Tại một trang trại nằm ở Nam Sumatra, gần vườn quốc gia nơi hổ Sumatra và tê giác sinh sống, nông dân Santoso đang hợp tác với công ty sản xuất sô-cô-la Indonesia, Krakakoa.
Từ khi bắt đầu làm việc với Krakakoa vào năm 2016, ông đã áp dụng các kỹ thuật chăm sóc cây ca cao hiệu quả hơn, như thường xuyên cắt tỉa và ghép cành để thúc đẩy tăng trưởng, ngăn ngừa dịch bệnh. Ông cũng sử dụng phân bón hữu cơ và áp dụng mô hình nông lâm kết hợp, trồng xen kẽ các loại cây khác như chuối, thanh long, cà phê và tiêu để tạo hệ sinh thái bền vững hơn và đa dạng hóa nguồn thu nhập.
"Khi chưa hợp tác với Krakakoa, tôi không thành công lắm," Santoso chia sẻ. "Nhưng sau khi được đào tạo, tình hình tốt hơn rất nhiều."
Krakakoa đã đào tạo hơn 1.000 nông dân trồng ca cao tại Indonesia, theo CEO của công ty, bà Sabrina Mustopo. Ngoài hỗ trợ kỹ thuật, Krakakoa còn cung cấp hỗ trợ tài chính.
Nông dân ở Sumatra cho biết chương trình hợp tác này đã giúp họ thành lập hợp tác xã, cung cấp các khoản vay lãi suất thấp, với lãi suất được tái đầu tư vào cộng đồng thay vì chảy ra ngoài qua các ngân hàng thương mại.
Theo Armin Hari, Giám đốc truyền thông tại Cocoa Sustainability Partnership – tổ chức thúc đẩy hợp tác công tư trong ngành ca cao tại Indonesia – các thỏa thuận mua bán cam kết cũng giúp nông dân dễ dàng tiếp cận các khoản vay lớn từ ngân hàng nhà nước, vì họ có đầu ra ổn định làm tài sản thế chấp.
Hàng chục doanh nghiệp khác, cùng với chính phủ và các tổ chức phi chính phủ, cũng đang hỗ trợ nông dân ca cao ứng phó với biến đổi khí hậu, mang lại lợi ích cho hàng nghìn hộ gia đình. Một ví dụ là sự hợp tác giữa Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Quốc gia Indonesia với công ty sô-cô-la Mars, đã phát triển một giống ca cao mới cho năng suất cao hơn.
Người nông dân trồng ca cao Sarwono chăm sóc một vườn ươm nhỏ bên ngoài ngôi nhà của mình ở Tanjung Rejo, tỉnh Lampung, Indonesia (Nguồn: Associated Press)Tương lai ngành ca cao Indonesia
Dù có nhiều tiến triển, ngành ca cao Indonesia vẫn đối mặt với thách thức lớn. Rajendra Aryal, Giám đốc quốc gia của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) tại Indonesia, cho biết ngày càng ít người coi trồng ca cao là một ngành kinh doanh hấp dẫn, thay vào đó, họ chuyển sang trồng cây có giá trị thương mại cao hơn như cọ dầu.
Bên cạnh đó, nhiều nông dân nhỏ lẻ vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn.
Tuy nhiên, Aryal vẫn lạc quan về tương lai của ngành: "Nếu chúng ta có thể giải quyết những vấn đề chính mà nông dân đang đối mặt... tôi tin rằng ngành này sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Dù có nhiều thách thức, tôi vẫn thấy nhiều cơ hội đang mở ra cho nông dân trồng ca cao ở Indonesia."
Theo 1news.co.nz – Noo Thuyen