Dự luật cho phép kiểm tra ma túy tại chỗ đã được thông qua trong phiên cuối cùng tại Quốc hội.
Dự luật nhận được sự ủng hộ từ các đảng Quốc gia, ACT, New Zealand First và Lao động, mặc dù ngoại trừ Đảng Quốc gia, tất cả các đảng còn lại đều bày tỏ lo ngại và mong muốn những vấn đề này sẽ được giải quyết trong cuộc đánh giá định kỳ theo luật.
“Đảng Xanh” và Te Pāti Māori không ủng hộ dự luật này.
Dự luật trao cho cảnh sát quyền lực tiến hành kiểm tra ma túy ngẫu nhiên qua mẫu nước bọt, tương tự như việc kiểm tra nồng độ cồn khi lái xe.
Các tài xế có kết quả dương tính sẽ phải gửi mẫu nước bọt của mình đi xét nghiệm tại phòng thí nghiệm. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy có chất ma túy và dấu hiệu sử dụng gần đây, tài xế sẽ bị phạt tiền và trừ điểm.
Nếu có hai lần kiểm tra dương tính tại chỗ, tài xế sẽ bị cấm lái xe trong 12 giờ. Tuy nhiên, sau khi nhận thông báo vi phạm, tài xế có thể khiếu nại kết quả bằng cách trả tiền cho một nhà phân tích tư nhân để xét nghiệm lại mẫu nước bọt.
Bộ trưởng Giao thông Chris Bishop cho biết đây không phải là lần đầu tiên chính phủ cố gắng thông qua luật này.
"Chúng tôi biết rằng ma túy là yếu tố chính gây ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng và tử vong. Chúng tôi đã thử vào năm 2022, nhưng các tiêu chuẩn phê duyệt không tương thích với thiết bị thương mại có sẵn. Bây giờ chúng tôi đang đảm bảo rằng cảnh sát sẽ có đầy đủ công cụ kiểm tra nước bọt tại chỗ để đảm bảo an toàn giao thông," ông nói.
Tuy nhiên, báo cáo của Tổng Chưởng lý về dự luật, được công bố vào tháng 7 năm 2024, cho thấy dự luật này không hoàn toàn phù hợp với một số điều khoản trong Đạo luật Quyền Công Dân, đặc biệt là quyền được bảo vệ khỏi sự tìm kiếm và tịch thu không hợp lý, cũng như quyền không bị giam giữ một cách tùy tiện.
Judith Collins cho rằng mục tiêu của dự luật – ngăn ngừa và kiềm chế việc lái xe dưới ảnh hưởng của ma túy – là một mục tiêu chính sách công đủ mạnh để biện minh cho việc sử dụng các quyền tìm kiếm và tịch thu. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng việc xâm phạm quyền riêng tư của cá nhân là không tương xứng với lợi ích công cộng mà dự luật mong muốn đạt được.
Đảng Lao động bày tỏ sự lo ngại về những vấn đề mà Tổng Chưởng lý đã nêu, dù vẫn ủng hộ dự luật.
"Đảng Lao động rất lo ngại về các vấn đề đã được nêu trong suốt quá trình, đặc biệt là việc một cá nhân có thể bị dừng lại và kiểm tra mà không có lý do rõ ràng, ngay cả khi họ chỉ đang thực hiện công việc bình thường của mình vào bất kỳ thời gian nào trong ngày," Tangi Utikere, phát ngôn viên của đảng về giao thông, cho biết.
ACT cũng ủng hộ dự luật, nhưng mong muốn có một cuộc đánh giá lại trong vài năm tới để xem liệu các lo ngại của họ có được giải quyết không.
Những Lo Ngại Của Đảng Xanh và Te Pāti Māori
Tuy nhiên, Đảng Xanh đã phản đối dự luật. MP Lawrence Xu-Nan cho rằng mặc dù không ai nên lái xe khi bị ảnh hưởng, nhưng hiện tại thiếu bằng chứng cho thấy dự luật này sẽ giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của việc lái xe nguy hiểm hay tác hại của ma túy.
“Kiểm tra nước bọt không thể chứng minh sự suy giảm khả năng lái xe. Đây là vấn đề chính vì mối quan hệ giữa mức độ cồn trong hơi thở và máu có sự tương quan chặt chẽ hơn với sự suy giảm khả năng lái xe so với các loại ma túy khác,” ông nói.
Xu-Nan cũng nêu lên những lo ngại về sự khác biệt trong tác động của các loại ma túy khác nhau và cách chúng tương tác với cơ thể người lái xe.
Đại diện của Te Pāti Māori, Nghị sĩ Takuta Ferris, cho rằng mặc dù Đảng cũng không ủng hộ việc lái xe dưới ảnh hưởng của bất kỳ chất ma túy nào, nhưng dự luật này có thể làm gia tăng sự xuất hiện của thanh niên Māori trong hệ thống tư pháp.
"Cảnh sát thường xuyên kiểm tra thanh niên Māori. Đó là lý do tại sao họ thường xuyên bị dừng lại và kiểm tra hơn so với các nhóm thanh niên khác," ông cho biết.
Tác Động Đối Với Người Sử Dụng Cần Sa Y Tế
Các nhà phê bình dự luật cho rằng có thể lên đến 100,000 người sử dụng cần sa y tế bị cấm lái xe một cách không công bằng, vì xét nghiệm nước bọt có thể phát hiện chất này trong cơ thể lâu sau khi tác động của ma túy đã qua.
Tiến sĩ Waseem Alzahar, người đứng đầu Cannabis Clinic, một cơ sở kê đơn và cung cấp cần sa y tế, cho biết họ đã kê đơn cần sa cho hơn 35,000 bệnh nhân thuộc đủ mọi tầng lớp xã hội. Ông cảnh báo rằng cần sa có thể bị phát hiện trong cơ thể nhiều ngày sau khi sự suy giảm khả năng lái xe đã hết, điều này có thể khiến hàng chục nghìn người bị cấm lái xe một cách không công bằng.
"Đối với những người sử dụng cần sa mãn tính, tức là những người dùng ít nhất ba lần mỗi tuần, dù họ sử dụng THC qua đường uống hay hít, họ có thể vẫn có kết quả dương tính trong xét nghiệm nước bọt lên đến ba ngày sau khi sử dụng, mặc dù họ không còn bị ảnh hưởng," Alzahar nói.
Chế độ kiểm tra ma túy tại chỗ dự kiến sẽ được triển khai vào tháng 12, với mục tiêu là cảnh sát sẽ thực hiện 50,000 bài kiểm tra mỗi năm.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran