- Chính phủ New Zealand dự kiến sẽ công bố kế hoạch thay thế đội tàu phà cũ kỹ của KiwiRail qua eo biển Cook trong ngày hôm nay.
- Trước đó, kế hoạch thay thế đội tàu bằng hai chiếc phà siêu lớn đã bị hủy bỏ do chi phí vượt mức, lên đến hơn 3 tỷ đô.
- Hiện KiwiRail đang chuẩn bị kéo dài tuổi thọ đội tàu hiện tại đến năm 2029.
Hôm nay đánh dấu tròn một năm kể từ khi Nội các quyết định dừng dự án iRex của KiwiRail – dự án xây dựng hai chiếc phà siêu lớn có khả năng chuyên chở đường sắt.
Chi phí tăng vọt không phải do các con tàu, mà chủ yếu đến từ cơ sở hạ tầng cảng, như nhà ga và nâng cấp bến tàu. Trước đó, hợp đồng cố định trị giá 551 triệu đô đã được ký với Hyundai Mipo Dockyard ở Hàn Quốc vào năm 2021 để xây dựng các con tàu này.
Quyết định hủy bỏ dự án được coi là một bước đi táo bạo của Chính phủ, gửi thông điệp mạnh mẽ rằng các dự án dù được coi là đã “đóng đinh” cũng có thể bị thay đổi.
Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm rủi ro chính trị, khi có nguy cơ xảy ra sự cố lớn trên eo biển Cook trong thời gian Chính phủ tìm kiếm giải pháp thay thế. Mặc dù chưa xảy ra sự cố nghiêm trọng nào, nhưng tàu Aratere từng mắc cạn, chủ tịch KiwiRail từ chức sớm, và đã có những lời kêu gọi Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis từ chức.
Phó Thủ tướng Winston Peters đã từng tiết lộ rằng Chính phủ sẽ quyết định kế hoạch mới vào hôm nay. Được biết, thông báo này sẽ diễn ra như dự kiến.
Willis cho biết: “Nội các đã cân nhắc nhiều yếu tố – an toàn, độ tin cậy, khả năng phục hồi, giá trị kinh tế, khả năng tương thích đường sắt và đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người dân New Zealand.”
Một trong những điểm quan trọng của thông báo sẽ là quyết định liệu các tàu mới có tích hợp khả năng vận chuyển đường sắt (rail-enabled) hay chỉ tương thích với đường sắt (rail-compatible), và điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến tương lai của hệ thống đường sắt.
Có nhiều suy đoán rằng Chính phủ đã dành khoảng 900 triệu đô để đầu tư hai chiếc phà nhỏ hơn, không hỗ trợ đường sắt.
Trong phiên chất vấn hôm qua, bà Barbara Edmonds, phát ngôn viên tài chính của Đảng Lao động, đã hỏi Willis về thông tin này. Willis đáp: “Tôi không cho rằng việc trả lời câu hỏi đó hôm nay là vì lợi ích công cộng. Thành viên đó sẽ phải chờ đến khi có thông báo chính thức trong tuần này.”
Tổng giám đốc điều hành KiwiRail Peter Reidy (trái) và quyền chủ tịch Rob Jager (phải) đàm phán hủy hợp đồng đóng phà siêu lớn sẽ kéo dài sang năm sau. Ảnh / Mark MitchellEo biển Cook, được coi là phần kéo dài của Quốc lộ 1, đã nhanh chóng trở thành một trong những vấn đề chính trị quan trọng nhất trong năm.
Sau quyết định hủy bỏ iRex, Chính phủ đã bổ nhiệm một nhóm cố vấn bộ trưởng để xem xét tương lai của eo biển này. Ba thành viên của nhóm đã được trả hơn 80.000 đô chỉ sau hai tháng làm việc. Willis bảo vệ chi phí này, cho rằng không thể tiếp tục dựa vào lời khuyên của KiwiRail – tổ chức mà theo bà, đã “gây ra rắc rối này.”
Bộ Giao thông vận tải cũng được giao nhiệm vụ cân nhắc việc KiwiRail có nên tiếp tục cung cấp dịch vụ phà qua eo biển Cook trong tương lai hay không.
Báo cáo từ nhóm cố vấn và Bộ Giao thông đã được trình lên Chính phủ vào tháng Sáu. Có thông tin cho rằng Chính phủ đang xem xét thành lập một công ty theo khuôn khổ Schedule 4A để mua sắm và có thể vận hành các con tàu mới.
Đội tàu gồm ba phà của Interislander ngày càng trở nên không đáng tin cậy và cần được thay thế. Ảnh / Marty MelvilleKiwiRail tiết lộ rằng họ đã tư vấn cho Chính phủ về những tác động đối với doanh nghiệp của mình nếu một tổ chức riêng biệt điều hành các chuyến phà. Đồng thời, quá trình đàm phán để chấm dứt hợp đồng đóng tàu với Hyundai Mipo Dockyard sẽ kéo dài đến năm sau.
Dù KiwiRail đã tăng cường chế độ bảo trì, các con tàu vẫn thường xuyên bị chỉ trích vì hay hỏng hóc hơn là đáng tin cậy. Trung tâm cảng CentrePort từng gửi thư cảnh báo Chính phủ rằng họ không thể đảm nhận vai trò “ứng phó khẩn cấp 24/7” cho các tàu mất điện ở eo biển Cook.
Cảng này, cùng nhiều bên liên quan khác, sẽ theo dõi sát sao kế hoạch mới của Chính phủ hôm nay và tương lai của eo biển Cook.
Theo nzherald.co.nz – Noo Thuyen