Hàng nghìn ngôi nhà ở Đảo Bắc có thể bị tro bụi bao phủ do núi lửa phun trào

Vụ phun trào của Núi Ruapehu năm 1995 đã đóng cửa các sân trượt tuyết và sân bay tới tận Auckland. Ảnh: GNS Science / Lloyd Homer

Hàng trăm nghìn ngôi nhà ở Đảo Bắc có thể bị tro bụi bao phủ sau một đợt phun trào núi lửa - và thiệt hại có thể mất nhiều tháng, Ủy ban Rủi ro Thiên nhiên cho biết.

Ủy ban đã tài trợ GNS thiết kế một mô hình cho phép các cơ quan chức năng nhanh chóng xác định thời gian thực nơi và lượng tro bụi rơi xuống, nhằm giúp các nhà quản lý tình trạng khẩn cấp ứng phó.

Lần phun trào gần nhất của Núi Ruapehu là vào năm 1995 và 1996.

Tiến sĩ Josh Hayes, nhà khoa học về rủi ro và nguy cơ thiên nhiên của GNS, người đang giúp tạo ra mô hình này, cho biết mặc dù những vụ phun trào đó rất đáng kể, nhưng không gây ra nhiều thiệt hại.

Nhưng Ruapehu sẽ lại phun trào.

"Trong 50 năm tới, tôi cho rằng chắc chắn sẽ có một vụ phun trào có quy mô lớn tại Ruapehu.

"Điều thực sự không chắc chắn là nó sẽ lớn đến mức nào và những khu vực nào sẽ bị ảnh hưởng".

Vì đất nước này chưa bao giờ chứng kiến lượng tro bụi lớn rơi xuống, nên các nhà nghiên cứu không có nhiều dữ liệu để dự báo những tác động tiềm ẩn - thay vào đó, họ dựa vào những phát hiện ở nước ngoài, Hayes cho biết.

Nhưng mô hình GNS sẽ nhanh chóng xác định được lượng tro bụi rơi xuống, để thông báo cho các đội ứng phó khẩn cấp về những ngôi nhà và tòa nhà khác có thể bị ảnh hưởng.

Một vụ phun trào khác tại Ruapehu gần như chắc chắn sẽ xảy ra trong vòng 50 năm tới. Ảnh: GNS Science / Lloyd Homer

"Chúng tôi sẽ sử dụng các dự báo về lượng tro bụi rơi xuống thông qua Geonet, sau đó liên kết dữ liệu đó với một số dữ liệu về tòa nhà mà chúng tôi có, xung quanh vị trí của các tòa nhà và với các mô hình dễ bị tổn thương, sau đó sẽ cung cấp cho chúng tôi chỉ báo về khả năng các tòa nhà khác nhau sẽ chịu các loại thiệt hại khác nhau. "

Công cụ này sẽ liên tục được điều chỉnh với dữ liệu mới, điều này rất quan trọng nếu núi lửa tiếp tục phun trào.

Một phần là do các công viên quốc gia bao quanh hầu hết các núi lửa của đất nước, Hayes cho biết.

Trưởng nhóm nghiên cứu Tiến sĩ Natalie Balfour cho biết đây là một trong số ít dự án giúp dự báo tác động của các mối nguy hiểm do núi lửa gây ra, trong khi các dự án khác tập trung vào khí núi lửa và dòng dung nham.

Bà cho biết mô hình tro bụi sẽ giúp cộng đồng phục hồi và nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường.

Mục đích của dự án là giúp Aotearoa New Zealand phục hồi nhanh hơn. Ảnh: GNS Science / Lloyd Homer

Thị trưởng Ruapehu, Weston Kirton cho biết ông nhớ rất rõ vụ phun trào năm 1996 - khi đó ông cũng là thị trưởng.

"Tôi đã ở đó vào buổi sáng khi vụ phun trào xảy ra, ngày 17 tháng 6 năm 1996, đúng vào ngày sinh nhật của tôi", ông cho biết.

Kirton đang ở trên núi cùng con gái, đang tập luyện để làm việc trên sân trượt tuyết.

Trong khi các nhà khoa học coi vụ phun trào tro bụi ở mức vừa phải, Kirton cho biết nó đã gây ra thảm họa - đóng cửa các sân trượt tuyết và sân bay xa tận Auckland, phá hủy bộ lọc ô tô, mái tôn và nền kinh tế địa phương, đồng thời tạo ra một công việc dọn dẹp lớn.

"Mọi người đã được sơ tán khỏi khu vực, nhưng đó là một trải nghiệm kinh hoàng, chứng kiến cảnh tượng đó thực sự rất đáng sợ.

"Các dịch vụ khẩn cấp đã đến, đường sá bị đóng cửa, bụi và tro bụi bao phủ khắp cả nước."

Quận Ruapehu luôn trong tình trạng báo động cao về hoạt động núi lửa, và bất kỳ điều gì giúp lập kế hoạch và ứng phó nhanh chóng - như mô hình tro bụi rơi - đều được hoan nghênh, ông nói.

Mô hình dự kiến sẽ sẵn sàng vào cuối năm 2025.

Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen