Ảnh: 123RFNhà kinh tế Craig Renney tự cho mình là may mắn khi biết mình muốn làm công việc gì từ năm ông 12 tuổi.
"Tôi đã thấy Budget [của chính phủ] đầu tiên của mình khi tôi chín tuổi. Khi tôi 12 tuổi, tôi biết mình muốn làm gì để kiếm sống, đó là viết nội dung cho Budget.
"Tôi đã rất may mắn khi viết được ba bản... nhưng đối với nhiều người, họ không biết phải làm gì và bị thu hút bởi bất kỳ số tiền nào [có sẵn]."
Renney cho biết đối với nhiều người trẻ, điều đó có nghĩa là lựa chọn liệu họ sẽ chọn học đại học, học nghề hay đi làm luôn - với tương đối ít thông tin để hướng dẫn quyết định của họ.
Con đường sự nghiệp nào tốt nhất cho tương lai là chủ đề thảo luận thường trực của người New Zealand - nhưng những dữ liệu thống kê cho chúng ta biết điều gì về kết quả tốt nhất có thể có trong suốt cuộc đời làm việc của một người?
Nhân viên y tế hiện có mức tăng lương đáng kể. Ảnh: 123rfTăng lương
Dữ liệu của Stats NZ cho thấy các chuyên gia y tế (health professionals) có mức tăng lương nhanh nhất trong giai đoạn 2019 và 2024 - có lẽ là do thỏa thuận trả lương tập thể và thỏa thuận công bằng lương.
Theo sau đó là mức tăng lương của các nhân viên bán hàng (sales assistant) và PSW (personal service worker trợ lý y sinh) - một lần nữa có khả năng bị ảnh hưởng bởi các thỏa thuận công bằng lương.
Tiếp theo là tài xế đường bộ và đường sắt (drivers), với mức tăng lương hơn 20% trong giai đoạn này, tiếp theo là công nhân chế biến tại nhà máy (factory process workers).
Người lao động chân tay cũng có mức tăng lương hơn 20%. Các ngành nghề xây dựng có mức tăng hơn 19%, so với nhân viên văn phòng nói chung là 17%, chuyên gia là 17% và các nhà "quản lý" là 12%.
"Trong vài năm qua, mức tăng trưởng lớn nhất là tiền lương của các lao động nghề (trades wages)", Renney cho biết.
"Lý do cho điều đó là chúng tôi đã có một sự bùng nổ các công trình xây dựng – dẫn đến thiếu hụt những người có trình độ chuyên môn vì chúng tôi đã không lập kế hoạch cho lực lượng lao động. Bất kỳ ai có tay nghề trong giai đoạn suy thoái sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đều có thể nhận được mức lương tốt hơn ở nơi khác."
Ngành xây dựng đã chứng kiến nhiều giai đoạn bùng nổ và suy thoái. Ảnh: 123rfNhững thay đổi đang diễn ra
Một vấn đề đối với các ngành nghề là công việc có thể theo chu kỳ. Điểm yếu hiện tại của thị trường xây dựng là những đợt tăng lương đó khó có thể tiếp tục và có thể khó xin được học nghề hơn.
Dữ liệu của Seek cho thấy trong năm qua, nhu cầu về lao động trong các ngành nghề nặng về thương mại đã giảm mạnh hơn so với các dịch vụ chuyên nghiệp và khu vực công. Các quảng cáo việc làm trong ngành xây dựng đã giảm 40%, so với mức giảm 35,4% trong các dịch vụ chuyên nghiệp.
Nhưng trong các ngành có sự khác biệt. Ngành ngân hàng giảm 19%, nhưng ngành tư vấn giảm 28%.
Mike Lough, của Cambridge Homes, cho biết hầu như không có việc làm nào được quảng cáo. "Thực tế là ngành xây dựng đang gặp khó khăn vào lúc này."
Nhưng Renney cho biết khi nhu cầu xây dựng tăng lên, khả năng đáp ứng được các kỹ năng tự động hóa sẽ thấp hơn so với các ngành khác như bán lẻ - nơi nhân viên có thể bị thay thế bằng các quầy thanh toán tự động chẳng hạn.
"Đối với nhiều người trong ngành dịch vụ, rủi ro không chỉ là nhu cầu việc làm mất đi mà còn có khả năng công việc bạn làm không còn được coi trọng như trước nữa".
Ông cho biết mức lương của những lao động nghề đôi khi phụ thuộc vào số lượng người có sẵn tại bất kỳ thời điểm nào.
"Chúng tôi đã thiếu hụt thợ sửa ống nước và thợ điện và - với tư cách là người gần đây đã trả lương cho thợ sửa ống nước - tôi có thể nói với bạn rằng họ vẫn kiếm được nhiều hơn tôi gấp ba lần, người đã học đại học trong tám năm. Chúc họ may mắn, đó là cung và cầu".
Giáo dục đại học thường thúc đẩy triển vọng thu nhập trong tương lai. Ảnh: Google Street ViewĐào tạo cho chúng ta thêm một sự vững chắc
Renney cho biết những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người tìm việc chỉ để kiếm tiền, cần phải suy nghĩ về mức độ bền vững của công việc đó. "Nhiều người đánh đổi giáo dục để lấy thu nhập, đặc biệt là khi họ còn trẻ".
Điều đó đã thấy rõ trên thị trường việc làm trong những năm gần đây khi các nhà tuyển dụng kêu gọi tuyển dụng nhân viên. Những người trong "lứa tuổi vàng" từ 15 đến 21 tuổi đã tham gia lực lượng lao động với số lượng lớn.
Renney cho biết: "Họ có thể trở thành những người đầu tiên thất nghiệp và họ đã mất đi cơ hội đào tạo tuyệt vời đó".
"Vấn đề chính mà tôi bận tâm không phải là việc những bạn trẻ đó không nên đi làm- điều đó tùy thuộc vào họ"
"Việc họ đi làm thời điểm mà họ có thể được đào tạo nghề hoặc học đại học, và điều đó có thể gây ra hậu quả suốt đời cho họ."
Dữ liệu từ Education Counts cho thấy trình độ cao hơn có xu hướng mang lại lợi ích đáng kể về tiền lương và lợi ích trong suốt cuộc đời làm việc của một người, đặc biệt là so với những người bỏ học mà không có bất kỳ chương trình giáo dục nào khác.
Trong bản cập nhật gần đây nhất, Hội đồng Giáo dục đã báo cáo rằng thu nhập trung bình hàng tuần của những người trưởng thành có bằng cấp cao hơn khoảng 40% so với những người có trình độ cao nhất là bằng phổ thông trong thập kỷ qua.
"Khi chỉ xem xét những người trưởng thành có việc làm, thu nhập theo giờ của những người có bằng cấp cao hơn khoảng 35% so với những người chỉ có bằng phổ thông".
Báo cáo cho biết tiền lương nói chung sẽ tăng khi mọi người có kinh nghiệm làm việc, nhưng trình độ học vấn cao hơn dường như có nghĩa là thu nhập của mọi người tăng nhanh hơn. Việc có bằng cấp mang lại nhiều lợi ích về tiền lương hơn cho người lao động châu Âu so với các nhóm khác.
"Đối với những người có trình độ đại học cấp độ 4-6, mức tăng của họ hơn khoảng 10%. Người trưởng thành không có trình độ, trung bình, nhận được ít hơn khoảng 20% thu nhập hàng tuần và ít hơn 12% thu nhập theo giờ, khi so sánh với những người chỉ có trình độ học vấn."
Renney cho biết cần có nhiều kế hoạch về lực lượng lao động và tư vấn nghề nghiệp hơn cho mọi người.
"Chúng ta tạo ra tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ kỹ năng nào đó và đột nhiên chúng ta có rất nhiều người làm công việc đó và sau đó không còn ai nữa... Nếu ai đó có bất kỳ kỹ năng nghề nào, chúng ta sẽ xuất khẩu họ sang Úc. Đó là trong tình huống chúng ta phụ thuộc rất nhiều vào nền kinh tế tại thời điểm đó và những gì đang diễn ra ở Úc."
Ông cho biết rất khó để chọn vai trò hoặc lĩnh vực nào có khả năng phục hồi tốt hơn theo thời gian.
"Bất kỳ công việc nào cũng trải qua thời điểm bị xóa sổ và đột nhiên được hồi sinh. Những người làm việc trong ngân hàng đã từng có công việc an toàn nhất trên thế giới cho đến khi nó không còn nữa... điều duy nhất bạn có thể làm để giúp bản thân là thường xuyên trau dồi, cập nhật các kỹ năng nghề của mình."
Renney cho biết đất nước New Zealand không có thành tích tốt trong việc giúp mọi người đào tạo lại giữa chừng sự nghiệp (mid-career).
Sau đây là một vài so sánh các vị trí việc làm
Ngành nông nghiệp
Federated Farmers cho biết mức lương đã tăng trong những năm gần đây. Báo cáo mức lương nông nghiệp năm 2024 của họ cho thấy mức lương trung bình của một công nhân nông trại đã tăng 7480 đô lên 71.4112 đô trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2024.
"Đối với một số vị trí cấp cao hơn, mức tăng đã cao hơn đáng kể", thành viên hội đồng quản trị quốc gia của Federated Farmers và người phát ngôn về việc làm Richard McIntyre cho biết.
"Ví dụ, mức lương trung bình của một người quản lý đàn bò sữa tăng 19% lên 74.185 đô. Một người quản lý trang trại cừu/bò thịt kiếm được trung bình nhiều hơn 22% so với hai năm trước (88.381 đô) và thu nhập trung bình của một người quản lý trang trại trồng trọt tăng 28% lên 101.264 đô".
Federated Farmers cho biết tổng mức lương mà một trợ lý trang trại bò sữa nhận được trung bình vào năm 2024 là 61.994 đô. Trợ lý quản lý trang trại sữa có thể kiếm được hơn 97.000 đô và quản lý hoạt động trang trại sữa là 112.497 đô. Một nhân viên chung của trang trại cừu và bò có thể kiếm được 62.858 đô và một người quản lý trang trại cừu và bò là 105.740 đô.
Nhìn chung, đây là những vai trò được học trong khi làm việc chứ không phải thông qua một khóa đào tạo cụ thể. Primary ITO, nơi cung cấp đào tạo cho các vai trò về nông nghiệp, làm vườn, nuôi ong và hải sản cũng như một số ngành chế biến thực phẩm, cho biết những người được đào tạo thông qua các khóa học của mình đang kiếm tiền từ công việc và sẽ không phải vay tiền để trang trải việc học (student loans).
Lao động có chuyên môn
Theo careers.govt.nz, một luật sư có thể bắt đầu với mức lương 62.000 đô và tăng lên khoảng 130.000 đô một năm trong vòng năm năm. Điều này đòi hỏi phải có bằng luật, có thể tốn khoảng 30.000 đô.
Gần đây, Hiệp hội Luật sư đã tiến hành một cuộc khảo sát về chi phí hành nghề, cho thấy các hoạt động hành nghề luật đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể về nhân sự trong việc thu hút và giữ chân những nhân viên có trình độ và kinh nghiệm phù hợp.
Khảo sát lương của Hays cho thấy một sinh viên tốt nghiệp trong một công ty luật tư nhân hạng trung thường có mức lương là 58.000 đô.
Một kế toán viên sẽ bắt đầu với mức lương khoảng 70.000 đô, careers.govt.nz cho biết, và tăng lên 165.000 đô khi có kinh nghiệm. Kế toán thường yêu cầu bằng cấp - bằng cử nhân kế toán của Otago là 22.000 đô - nhưng đôi khi có các lựa chọn để đào tạo trong công việc.
Hays cho biết một kiểm soát viên tài chính tại Auckland trong một công ty có doanh thu lên tới 100 đô thường có thể có mức lương là 155.000 đô một năm.
Theo trang web nghề nghiệp, một quản trị viên hệ thống, người thường cần bằng tốt nghiệp hoặc bằng cấp về máy tính hoặc hệ thống thông tin, sẽ được trả lương từ 85.000 đến 120.000 đô một năm.
Lao động các ngành nghề
Theo careers.govt.nz, một thợ mộc có thể kiếm được 23 đến 25 đô khi mới vào nghề và 29 đến 41 đô một giờ khi có nhiều kinh nghiệm hơn. Một thợ sửa ống nước có thể kiếm được 23 đến 52 đô một giờ, tùy thuộc vào trình độ kinh nghiệm của họ.
Thợ điện có thể kiếm được 34 đô một giờ ban đầu và lên đến 43 đô một giờ sau tám năm kinh nghiệm. Trong mọi trường hợp, những người sở hữu doanh nghiệp riêng của mình có thể kiếm được nhiều tiền hơn.
Nhiều nghề được học thông qua chương trình học nghề, mặc dù Unitec cho biết họ khuyến nghị nên học chứng chỉ tiền nghề điện (electrical pretrade), có giá 6900 đô, trước khi bắt đầu đi vào học nghề thợ điện chính thức
Giám đốc BCITO Greg Durkin cho biết những người học nghề xây dựng sẽ được hưởng lợi khi được trả lương trong khi học.
"Chi phí đào tạo để trở thành thợ xây có thể thay đổi... Trong trường hợp của BCITO, học phí cho một khóa học nghề mộc là 1802 đô cho năm đầu tiên và 875 đô cho mỗi hai đến ba năm tiếp theo.
"Ngoài ra, BCITO hiện đang có chương trình hỗ trợ học phí, trong đó năm đầu tiên sẽ được miễn phí nếu bạn đăng ký trước cuối tháng 8 năm 2024".
"Chúng tôi hiểu rằng chi phí sinh hoạt có thể là một thách thức và chúng tôi đang nỗ lực hết mình để hỗ trợ những người học nghề trong năm đầu tiên. Sự hỗ trợ này đang tạo ra sự khác biệt khi tỷ lệ người học nghề mới gia nhập ngành nghề hiện đang rất cao".
Nghiên cứu năm 2022 cho thấy mức lương trung bình của một người học nghề tốt nghiệp dưới 25 tuổi là 60.000 đô mỗi năm, ông cho biết.
"Con số này cao hơn 20.000 đô so với mức lương trung bình toàn quốc cho nhóm tuổi đó. Đối với những người rời trường học và tham gia học nghề ngay, đến năm 24 tuổi, những người học nghề đã kiếm được tổng cộng hơn 150.000 đô so với những người bạn học cùng trường đã học đại học".
Ngành dịch vụ
Careers cho biết các nhà quản lý bán lẻ kiếm được từ 48.000 đến 60.000 đô một năm và cơ hội có được việc làm ở mức "trung bình". Bartender sẽ kiếm được từ 23 đến 25 đô một giờ, theo như báo cáo, và quản lý quầy bar có thể kiếm được trung bình 29 đô. Một người quản lý nhà nghỉ có thể kiếm được từ 60.000 đến 80.000 đô một năm và quản lý khách sạn có thể kiếm được tới 100.000 đô.
Theo rnz.co.nz – Duong Nguyen
