Hệ thống pháp lý
Người dân New Zealand được bảo vệ bởi một hệ thống tư pháp mạnh mẽ, độc lập và được đánh giá cao trên toàn thế giới.
Ảnh nguồn: wirestock Freepik
Trên thực tế, vào năm 2018, Ngân hàng Thế giới đã xếp hạng New Zealand đầu tiên trong số 190 quốc gia về “Mức độ thuận lợi trong kinh doanh”. Điều này có nghĩa là môi trường pháp lý làm cho New Zealand trở thành quốc gia dễ dàng thành lập và điều hành một doanh nghiệp nhất.
New Zealand cũng dẫn đầu khu vực (Đông Á và Thái Bình Dương) về chỉ số 'Nhà nước pháp quyền' của Dự án Công lý Thế giới 2017/18. Chỉ số này đo lường mức độ trải nghiệm và cảm nhận của công chúng về pháp quyền. New Zealand xếp thứ 7 trong số 128 quốc gia, trước Úc (thứ 11), Canada (thứ 21) và Vương quốc Anh (thứ 13).
Vào tháng 12 năm 2017, trong năm thứ ba hoạt động, Forbes đã xếp hạng New Zealand ở vị trí thứ hai trong số 153 quốc gia trong bảng xếp hạng 'Quốc gia Tốt nhất cho Doanh nghiệp 2018' của họ. Chúng tôi đạt điểm cao nhất về tự do cá nhân, quyền sở hữu tài sản, không có tệ nạn liêu và ít tham nhũng.
Thẩm phán độc lập
Các thẩm phán ở New Zealand không được bầu vào vai trò của họ. Họ được bổ nhiệm bởi Toàn quyền theo tiến cử của Tổng chưởng lý - thành viên nội các trong chính phủ. Tổng Chưởng lý tham khảo ý kiến rộng rãi trước khi bổ nhiệm thẩm phán, đặc biệt là lấy ý kiến của giới luật sư.
Các thẩm phán được kỳ vọng sẽ hành động độc lập. Để tiếp tục bảo vệ sự độc lập của ngành tư pháp, các Thẩm phán cả ba cấp cao nhất của tòa án không thể bị cách chức hoặc bị cắt giảm lương.
Chỉ luật sư mới được bổ nhiệm làm thẩm phán và chỉ sau khi họ đã có chứng chỉ hành nghề ít nhất bảy năm.
Tòa án
New Zealand có các tòa án chung và tòa án chuyên trách. Hầu hết các vấn đề pháp lý được giải quyết bởi 'tòa án có thẩm quyền chung'. Các tòa án này phân xử các vấn đề hình sự và dân sự.
• Các vấn đề hình sự là các tội thường liên quan đến cảnh sát dẫn đến phạt tù hoặc các hình phạt khác.
• Các vấn đề dân sự thường liên quan đến tranh chấp, chẳng hạn như vi phạm hợp đồng, phỉ báng hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Ngoài ra còn có một số tòa chuyên trách giải quyết các vấn đề như vấn đề việc làm, vấn đề gia đình và vi phạm thanh thiếu niên.
Bốn cấp tòa án chung
Các tòa án có thẩm quyền chung có bốn cấp - Tòa án quận, Tòa án cấp cao, Tòa phúc thẩm và Tòa án tối cao.
1. Hầu hết các vấn đề dân sự và hình sự bắt đầu tại Tòa án Quận. New Zealand hiện có 58 Tòa án quận trên khắp đất nước.
2. Tòa án cấp cao giải quyết các tội phạm lớn và các khiếu kiện dân sự quan trọng hơn. Nó cũng xét xử các kháng cáo từ các tòa án cấp dưới và các tòa án chuyên trách. Có 46 thẩm phán Tòa án cấp cao, bao gồm 7 phó chánh án và chánh án tòa án cấp cao. Từ các trụ sở ở Auckland, Wellington và Christchurch, các thẩm phán này đi vòng quanh 16 trung tâm khác trên khắp New Zealand.
3. Tòa phúc thẩm xét xử các kháng cáo dân sự và hình sự từ tòa án cấp cao, tòa án quận và tòa án lao động. Tóa án phúc thẩm cũng quyết định luật pháp của New Zealand và giải quyết các phán quyết mâu thuẫn của tòa án.
4. Tòa án tối cao là 'tòa xét xử cuối cùng'. Tòa án này xét xử các kháng cáo trong cả vụ án dân sự và hình sự, nhưng các vụ án phải có tính chất công khai hoặc pháp lý nhất định để đạt đến cấp độ tòa án này. Tòa án tối cao được thành lập vào năm 2004 để thay thế Ủy ban Tư pháp của Hội đồng cơ mật có trụ sở tại London và củng cố vị thế của New Zealand như một quốc gia độc lập với lịch sử và truyền thống riêng.
Tòa án chuyên trách
New Zealand cũng có một số tòa chuyên trách.
- Tòa án lao động giải quyết các quan hệ lao động.
- Tòa án gia đình giải quyết các vấn đề về quyền nuôi con, quyền tiếp cận của cha mẹ, ly hôn, nhận con nuôi, các lệnh bảo vệ cũng như việc chăm sóc và bảo vệ trẻ em.
- Tòa án thanh thiếu niên xử lý các hành vi phạm tội của thanh thiếu niên (trên 12 tuổi nhưng dưới 17 tuổi).
- Tòa án đất đai của người Maori và tòa án phúc thẩm của người Maori giải quyết các vấn đề về đất đai của người Maori.
- Tòa án môi trường giải quyết các vấn đề về quản lý tài nguyên, lập kế hoạch và phát triển.
New Zealand cũng có hơn 100 tòa án, chính quyền, hội đồng và ủy ban giải quyết các tranh chấp liên quan đến các vấn đề như kiểm duyệt, thuế, thuê nhà và việc làm.
Một số tòa án được biết đến nhiều hơn là tòa án lao động, tranh chấp, thuê nhà và hiệp ước Waitangi.
Thẩm phán hòa giải
Trong một vài tình huống, một số giấy tờ cần phải có xác nhận của ‘Thẩm phán hòa giải’ (JP). Điều này thường được yêu cầu khi bạn điền các tờ khai theo luật định hoặc yêu cầu bảo hiểm.
JP là người không có kiến thức chuyên môn (không phải luật sư) được cộng đồng tôn trọng. Họ được đề cử bởi các thành viên nghị viện và được bổ nhiệm bởi toàn quyền theo đề nghị của bộ trưởng bộ tư pháp.
Bạn có thể xin chữ ký của thẩm phấn hòa giải như một phần của đơn xin thị thực nhập cư New Zealand.
Thẩm phán hòa giải làm gì?
Ngoài việc xác nhận các tài liệu, các JP còn tham gia vào một số vấn đề trong cộng đồng và tòa án.
Tại tòa án quận, các JP được đào tạo để thực hiện các chức năng như xét xử các tội vi phạm & vi phạm giao thông ít nguy hiểm. Họ cũng có thể cấp lệnh khám xét.
Tìm một JP
Có khoảng 7.000 JP ở New Zealand. Bạn có thể tìm thấy chúng được liệt kê trong những trang vàng của mục 'thẩm phán hòa giải.
Bạn cũng có thể tìm kiếm danh bạ trực tuyến để tìm một thẩm phán sống trong khu vực của bạn hoặc thẩm phán hiểu ngôn ngữ của bạn.
Bồi thẩm đoàn
Ở New Zealand, bồi thẩm đoàn thường chỉ được sử dụng cho các vụ án hình sự nghiêm trọng hơn. Các vụ án dân sự duy nhất thường sử dụng bồi thẩm đoàn là các vụ án phỉ báng.
Thường có 12 người trong bồi thẩm đoàn và họ phải ở độ tuổi từ 20 đến 65.
Chức năng bồi thẩm đoàn
Các bồi thẩm viên được bốc thăm ngẫu nhiên từ danh sách bầu cử.
Mọi công dân hoặc cư dân ở New Zealand đều phải đăng ký vào danh sách cử tri. Vì vậy, nếu bạn ở trong độ tuổi phù hợp, bạn có thể được chọn làm bồi thẩm viên.
• Bạn có thể xin miễn phục vụ bồi thẩm đoàn nếu bạn có lý do chính đáng. Những lý do được chấp nhận bao gồm khó khăn quá mức, niềm tin cá nhân và khuyết tật vĩnh viễn. Bạn cũng có thể được miễn trừ nếu bạn đã phục vụ trong bồi thẩm đoàn trong vòng hai năm vừa qua.
• Người sử dụng lao động không bắt buộc phải trả lương cho nhân viên khi họ đang phục vụ trong bồi thẩm đoàn (mặc dù nhiều người có). Tuy nhiên, Tòa án trả cho mỗi bồi thẩm viên một khoản phí nhỏ để trang trải các chi phí tham gia phục vụ Bồi thẩm đoàn.
• Người sử dụng lao động không thể sa thải bất kỳ ai vì vắng mặt trong thời gian phục vụ bồi thẩm đoàn.
Văn phòng Ombudsman
Nếu bạn gặp vấn đề với cơ quan chính quyền địa phương hoặc trung ương, hoặc muốn yêu cầu thông tin chính thức, văn phòng thanh tra có thể giúp bạn.
Văn phòng thanh tra là một cơ quan quốc hội độc lập xử lý các khiếu nại chống lại các cơ quan chính phủ và thực hiện các cuộc điều tra và thanh tra.
Không có chi phí cho việc khiếu nại hoặc nộp đơn cho Ombudsman.
Theo newzealandnow.govt.nz - Tam Nguyen
